Ε.Α.Ο.Κ.

ΕΑΟΚ (Εθνικές Αντικομμουνιστικές Ομάδες Κυνηγών ή Κατσαρέα)-Μέρος Α'

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα μελέτη έχει ως στόχο να παρουσιάσει την δράση των ΕΑΟΚ ή αλλιώς των Εθνικών Αντικομμουνιστικών ομάδων Κυνηγών ή Κατσαρέα,μιας οργάνωσης η οποία έδρασε κατά τον Εμφύλιο πόλεμο και δραστηριοποιήθηκε στης περιοχές της Μάνης,της Λακωνίας και της Αρκαδίας.Το παρόν κείμενο δεν αποτελεί αγιογραφία της οργάνωσης και των μελών της,πράγμα που σημαίνει πως δεν πρόκειται να διαβασει κανείς από εδώ για ''ατρόμητους και ανιδιοτελείς αετούς της Μάνης που έσωσαν την Ελλάδα από τον Σλαβοκομμουνισμό και τους Βούλγαρους (sic αντάρτες του ΔΣΕ)'' ούτε όμως και ένα κείμενο το οποίο θα κάνει λόγο για ''θρασύδειλους μοναρχοφασίστες που έσφαζαν,βίαζαν,λήστευαν και που μόλις έβλεπαν τα παλικάρια του ΔΣΕ το έβαζαν στα πόδια''.
Η παρούσα μελέτη έχει ως στόχο να γίνει μια ψύχραιμη και ουδέτερη καταγραφή που θα περιγράφει την ίδρυση,τη δράση και όλες τις δραστηριότητες που ανέπτυξε αυτή η οργάνωση.

ΙΔΡΥΣΗ

Σαν οργάνωση ιδρύθηκε στις 6/6/1946 απο τον Πάνο Κατσαρέα[1] στην Άρνα Λακωνίας.Βέβαια ο ίδιος στο διάστημα της μετακατοχικής περιόδου αντιμετώπιζε τους αντάρτες απο τις αρχές του 1945 όταν και σχημάτισε ένοπλη ομάδα αποτελούμενη από 18 άντρες (Γερακάρης,Παυλάκος,Μπογέας,Μπαθρέλος κλπ)[2].
Οι ομάδες των ΕΑΟΚ απαρτίζονταν απο φτωχούς αγρότες και εργάτες,που ήταν και η βάση,μέχρι εμπόρους και επιστήμονες[3] ενώ οι περισσότεροι προέρχονταν απο τη Μέσα Μάνη.Είχαν να αντιμετωπίσουν στην ευρύτερη περιοχή τους αντάρτες του Πετροπουλάκη έξω από το Γύθειο,του Γεωργούλη στα Λεβέτσοβα,του Κωνστανταράκου ή Τραγιά στη Λάγια,τους Πρεκεζέ,Λάτση,Ατζακλή,Ξυδέα,Κονταλώνη,Χρυσανθακόπουλο σε Πάρνωνα και Ταύγετο κλπ.

ΔΡΑΣΗ

Εδώ θα ασχοληθούμε με διαφορές επιχειρήσεις και μάχες που συμμετείχαν οι ομάδες των ΕΑΟΚ είτε μόνες τους είτε απο κοινού με Εθνικό Στρατό,ΜΑΥ,Χωροφυλακή κλπ.Θα παρατεθούν μόνο μάχες που μετά την έρευνα που διεξήχθη βρέθηκαν στοιχεία είτε απο την μια είτε απο την άλλη πλευρά και όχι αναφορές του τύπου ''Οι ΕΑΟΚ στα Χ,Ψ,Ω, μέρη νίκησαν τους κατσαπλιαδες'' ή ''Ο ΔΣΕ το τάδε χρονικό διάστημα δεν έχασε μάχη από τους Χιτοσυμμορίτες του Κατσαρέα''.Επίσης θα δούμε και την δομή,την οργάνωση,τους ομαδάρχες καθώς και διάφορα στελέχη των ΕΑΟΚ.

*15/6/1946:Άντρες των ΕΑΟΚ με αρχηγό τον Σταύρο Γερακάρη εκτελούν στην Παλαιοχώρα τον δοσίλογο της Κατοχής Σταύρο Πέτρουλα.[4]

*2/9/1946:40 αντάρτες με αρχηγό τον Πρεκεζέ στήνουν ενέδρα στο απόσπασμα του Παυλάκου στο δρόμο απο Αράχωβα προς Σπάρτη.Κατά τον Λέφα,ο Παυλάκος έχασε 11 άντρες ενώ δεν αναφέρει απώλειες για τους αντάρτες.[5]

*9/10/1946:Νίκη ανταρτών στη μάχη της Βαμβακούς.Απώλειες:4 νεκροί για τους αντάρτες και 8 για τους Χίτες.[6]

*13/12/1946:Mάχη Βερροίων:ξεκίνησε όταν πολυάριθμη δύναμη ανταρτών επιτέθηκε σε προκεχωρημένο φυλάκιο των ΕΑΟΚ στον Πάρνωνα.Το φυλάκιο υπεράσπιζαν 40 άντρες υπό τους Γερακάρη,Μπογέα και Καρυτσιώτη.Οι αμυνόμενοι ενισχύθηκαν και απο τον Κατσαρέα που κατέφθασε με 2 εφεδρικές ομάδες ΕΑΟΚ και 2 διμοιρίες του Λόχου Ασφαλείας Λακωνίας,αφού πρώτα πέρασαν απο 4 μάλλον μικρής έκτασης ενέδρες ανταρτών.Τελικά οι αντάρτες αποκρούστηκαν με αδιευκρίνιστες απώλειες[7] ενώ οι νικητές είχαν 6 νεκρούς και ισάριθμους τραυματίες.[8]

*20/3/1947:Πέφτει νεκρός ο ιδρυτής των ΕΑΟΚ Πάνος Κατσαρέας,σε ενέδρα ανταρτών του ΔΣΕ με επικεφαλή τον Τάκη Γεωργόπουλο,σε τοποθεσία 5 χλμ απο το χωριό Γεράκι[9].Σκοτώνεται επίσης ο συγκροτηματάρχης Παπαδάκος ενώ οι υπόλοιποι 3 της συνοδείας διασώζονται τραυματίες[10].Για αντίποινα 200 περίπου υποστηρικτές και άντρες των ΕΑΟΚ με αρχηγό τον Μπαθρέλο εισβάλλουν στις φυλακές του Γυθείου και εκτελούν κρατούμενους αριστερούς[11].Ο αριθμός των εκτελεσμένων ποικίλει:κατά τον Τρυανταφύλλου ήταν 30,η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ αναφέρει 32 ενώ ο Ριζοσπάστης κάνει λόγο για 39 (31 στις φυλακές και άλλοι 8 που κατά τον Ριζοσπάστη απήχθησαν απο τα κρατητήρια της Χωροφυλακής).
Μετά το θάνατο του Κατσαρέα προσωρινός αρχηγός των ΕΑΟΚ ορίζεται ο δικηγόρος Πέτρος Πραστάκος απο τον Πύργο Διρού και τον διαδέχεται ο γιατρός Κυριάκος Κυριακόγκωνας απο τον Δρύαλο[12].Παράλληλα απο την Άνοιξη του ίδιου έτους σταθεροποιείται η κυριαρχία των κρατικών δυνάμεων στις επαρχίες Γυθείου και Οιτύλου.[13]

*27/6/1947:συμπλοκή των εφεδρικών ΕΑΟΚ με αντάρτες του Κονταλώνη και του Ξυδέα στο Εξωχώρι Μεσσηνίας,κοντά στην Καρδαμύλη.Κατά τη σύγκρουση οι αντάρτες είχαν 4 νεκρούς,ανάμεσά τους και μία ανηψιά του Ξυδέα.[14]

*4/9/1947:Προκήρυξη του αρχηγού των ΕΑΟΚ Κυριακόγκωνα.Εκτός των άλλων γίνεται γνωστή η αποπομπή του Μπαθρέλου λόγω καταπίεσης των πολιτών.[15]

*31/10/1947:επίθεση ανταρτών εναντίον δυνάμεων των ΕΑΟΚ (επικεφαλής ήταν ο Σπηλιώτης της ομάδας Γερακάρη,ο οποίος σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της μάχης) στην Άρνα Λακωνίας.Επικράτηση των ανταρτών μετά από τετράωρη μάχη και υποχώρηση των υπερασπιστών.Λίγες ώρες αργότερα κατέφτασε στην περιοχή άλλη δύναμη των ΕΑΟΚ από τον Άγιο Νικόλαο με αρχηγούς τους Γερακάρη και Παυλάκο καθώς και ομάδα ΜΑΥ με αρχηγό τον Άγι Κοκκόρο από τους Γοράνους που ανάγκασαν τους αντάρτες του ΔΣΕ σε υποχώρηση[16].Οι ομάδες των ΕΑΟΚ είχαν βαρύτατες απώλειες που αντιστοιχούν σε 21 νεκρούς,8 τραυματίες και 10 αγνοούμενους.[17]

*11/11/1947:Άντρες των ΕΑΟΚ Σκάλας υπό την αρχηγία του Παυλάκου σώζουν το Τάγμα Χωροφυλακής του Μπρατίτσα στο Γεράκι απο ολοκληρωτική καταστροφή όταν ερχόμενοι προς ενίσχυση επικρατούν σε σύγκρουση με αντάρτες του Ξυδέα αναγκάζοντας τους άντρες του ΔΣΕ να εγκαταλείψουν το Γεράκι.[18]

*25/11/1947:αιφνιδιαστική επίθεση λόχου Παυλάκου σε βάση των ανταρτών στον Κοσμά και κατάληψη του χωριού.[19]

*27/12/1947:συμπλοκή ομάδων Παυλάκου και δύναμης της Χωροφυλακής με αντάρτες σε τοποθεσία μεταξύ των χωριών Γεράκι και Βρονταμά.Απώλειες ανταρτών:1 νεκρός και 6 συλληφθέντες.[20]

*1/1948:εξόντωση του αντάρτη Τούντα απο τη διμοιρία Παυλάκου.[21]

*16/4/1948:νικηφόρα μάχη με αντάρτες στο 48ο χλμ Τρίπολης-Σπάρτης έπειτα απο ενέδρα ανταρτών.Στη συμπλοκή συμμετείχαν επίσης δύναμη της χωροφυλακής και μικρή δύναμη στρατού.Οι αντάρτες κατά την υποχώρησή τους δέχτηκαν αιφνιδιαστική επίθεση στην περιοχή του Βασάρα από τους Παυλάκο και Γουδή με αποτέλεσμα να υποστούν πολλές απώλειες.[22][23][24]

*24/5/1948:ένοπλοι υπό την ηγεσία του Γερακάρη διεξήγαγαν από κοινού με τον Καμαρινέα εκκαθαριστική επιχείρηση στα χωριά Τσέρια,Εξωχώρι και Καρδαμύλη.Οι αντάρτες είχαν 4 νεκρούς ενώ οι ομάδες Γερακάρη-Καμαρινέα 2 τραυματίες.[25]

*16/6/1948:Επιδρομή των ΕΑΟΚ Κροκεών και Σκάλας στο χωριό Βρονταμά(140 μέτρα υψόμετρο και κόντα στο Γεράκι).Οι περίπου 15 αντάρτες που βρίσκονταν εκεί υποχώρησαν.Οι άντρες των ΕΑΟΚ εντόπισαν και κατέστρεψαν δίκτυο επικοινωνίας του ΔΣΕ,κατέσχεσαν πυρομαχικά και χειροβομβίδες που βρήκαν ενώ πήραν και 4 αιχμαλώτους(3 γυναίκες,ήτοι μια αδελφή και 2 σύζυγοι των ανταρτών καθώς και ένας πληροφοριοδότη του ΔΣΕ).[26]

Το σύνολο των δυνάμεων των ΕΑΟΚ ανερχόταν σε 800 με 1000 άντρες και κατά τον Ιούλιο του 1948 είχε την παρακάτω σύνθεση:
1ος Λόχος:Με έδρα το χωριό Δαφνί,ομαδάρχη τον Γούδη και διμοιρίτες τους Τσατσούλη,Μαυροειδάκο και Στρατάκο.Δύναμη:3 διμοιρίες[27]
2ος Λόχος:Με έδρα της Κροκεές,ομαδάρχη τον Γιάννη Παυλάκο και διμοιρίτες τους Νικ.Μπρεττάκο,Π.Μαυροειδόγκωνα,Γ.Γκλεζάκο κλπ.Δύναμη:4 διμοιρίες[28]
3ος Λόχος:Mε έδρα τον Άγιο Νικόλαο,ομαδάρχη τον Μπογέα και διμοιρίτες τους Γριβέα,Ταβουλάρη,Ν. και Θ. Μπογέα[29]
4ος Λόχος:Mε έδρα τη Σκάλα και ομαδάρχη τον Κουρεντζή.Δύναμη:3 διμοιρίες[30]
5ος Λόχος-Διλοχία:Με έδρα τη Σελινίτσα,ομαδάρχη τον Γερακάρη,υπαρχηγό τον Πέτρο Βουνισέα και διμοιρίτες τους Πέτρο Κατσαρέα,Τέλη Πετροπουλέα,Π.Γρηγορέα,Γ.Γιαννακέα κλπ[31]
Αρχηγείο:Κυριάκος Κυριακόγκωνας.Συνεργάτες του ήταν οι δικηγόροι Αντ.Μπαλιτάρης και Γ.Ζαφειράκος απο το Γύθειο,ο φαρμακοποιός Κ.Λυμπέρης και ο Ι.Σαμπατάκης απο την Αρεόπολη
Γραφείο Πληροφοριών:Πουλίκος Πουλικάκος
Εφεδρικά ΕΑΟΚ:Σταύρος Γερακάρης-Καράτζαλης[32]

*23/8/1948:καταδίωξη ανταρτών που είχαν πραγματοποιήσει επιδρομή στο χωριό Ίσνα Μεσσηνίας από ομάδα του Γερακάρη.Μερικές απώλειες για τους αντάρτες.[33]

*12/11/1948:ενέδρα ανταρτών σε ενόπλους του Γερακάρη στη θέση Διλάγγαδο Μεσσηνίας.Απώλειες ΕΑΟΚ:2 νεκροί.[34]

*12/1948:επιτυχημένη νυχτερινή επιχείρηση ανεφοδιασμού απο κοινού με 77 άντρες των ΛΟΚ των αντρών του Εθνικού Στρατού που μάχονταν στον Πάρνωνα[35]

*13/12/1948:Συμπλοκές με ΔΣΕ σε Σκάλα,Τσάσι και Γεράκι.Είχε προηγηθεί την προηγούμενη μέρα επιδρομή 100 ανταρτών υπό τον Γεωργόπουλο στο χωριό Βλαχιώτη με απολογισμό 3 νεκρούς χωροφύλακες(ανάμεσά τους και ο διοικητής Μπραβίδης),τον τραυματισμό άλλου ενός,την ανατίναξη του αστυνομικού τμήματος,την ομηρία 4 οικογενενειών και την απόσπαση 30 όπλων.Έπειτα ακολούθησε επιδρομή στο Τσάσι.Οι δυνάμεις των ΕΑΟΚ με αρχηγούς τους Κυριακόγκωνα και Παυλάκο συγκρούστηκαν με αντάρτες αρχικά στη θέση Σερεμέτη προξενώντας στον εχθρό απώλειες 2 νεκρών και ενός αιχμαλώτου και στη συνέχεια στο χωριό Τσάσι όπου σκοτώθηκαν άλλοι 2 αντάρτες και τραυματίστηκαν ισάριθμοι.Στη συνέχεια κινήθηκαν απο κοινού με δυνάμεις των ΜΑΥ,της Χωροφυλακής και 30 εθνοφύλακες προς το Γεράκι όπου επικράτησαν εκ νέου.Στο Γεράκι,οι αντάρτες είχαν 4 νεκρούς και τουλάχιστον 10 τραυματίες ενώ όλοι οι όμηροι της προηγούμενης μέρας απελευθερώθηκαν.[36]

*29/12/1948:απόκρουση ανταρτών στο Γεράκι.[37]

Κατά τα τέλη του 1948 πραγματοποιήθηκε και η ένταξη των ΕΑΟΚ στον Εθνικό Στρατό.Η ορκομωσία πραγματοποιήθηκε σε 2 μέρη:στις 19/12 ορκίστηκαν στη Σπάρτη οι πρώτοι 4 λόχοι ενώ η διλοχία του Γερακάρη ορκίστηκε στις 7/1/49 στο Γύθειο.Έτσι απο τις ΕΑΟΚ προέκυψε το 1ο Δ.Τ.Ε.Α.Α.[38]

Σημειώσεις-Παραπομπές

[1]Καταγόταν απο την Πολιάνα (σημ Άγιος Νίκωνας) και πήρε μέρος στον ελληνοιταλικό πόλεμο ως λοχαγός ενώ απο το 1943 υπηρέτησε στα Τάγματα Ασφαλείας Λακωνίας.

[2]Σπύρου Τριανταφύλλου:Οι αετοί της Μάνης,σελ 29-30

[3]του ίδιου,σελ 49

[4]εφ Θάρρος 15/6/46 «Εξετελέσθη υπό Εθνικιστών ο Προδότης Στ. Πέτρουλας.» ομάς Εθνικιστών υπό τον Σ. Γερακάρη συνέλαβε και εξετέλεσεν εις Παλιοχώραν τον τέως ανθυπαστιστήν Σταύρον Πέτρουλαν συνεργάτη Ιταλών και Γερμανών κατά την περίοδον της Κατοχής.

[5]Γ.Μαργαρίτη:Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου.τόμος 1,σελ 526

[6]του ίδιου,σελ 527

[7]Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ,στις 17/12/1946,κατά τη διάρκεια της μάχης σκοτώθηκαν 20 αντάρτες.

[8]Σπύρου Τριανταφύλλου:Οι αετοί της Μάνης,σελ 88-89

[9]Ριζοσπάστης,Ένθετη Έκδοση ''7 Μέρες Μαζί'',4/1/2009

[10]Σπύρου Τρυιανταφύλλου:Οι αετοί της Μάνης,σελ 31-32 Κατά την κηδεία του στο Γύθειο,κρατήθηκε τριήμερο πένθος σε όλη τη Μάνη.

[11]Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ

[12]Σπύρου Τριανταφύλλου:Οι αετοί της Μάνης,σελ 67-69 Ο αδελφός του και λοχαγός πυροβολικού,Δημήτρης,σκοτώθηκε το καλοκαίρι του ίδιου έτους απο αντάρτες στην Αγιά Λάρισας.

[13]του ίδιου,σελ 19

[14]εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ,28/6/1947.

[15]Σπύρου Τριανταφύλλου:Οι αετοί της Μάνης,σελ 43

[16]Ο Συμμοριτισμός στην Πελοπόννησο (απόσπασμα μπορείτε να διαβάσετε εδώ http://www.phorum.gr/viewtopic.php?f=51&t=141543)

[17]εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ,2/11/1947

[18]Ο Συμμοριτισμός στην Πελοπόννησο (απόσπασμα μπορείτε να διαβάσετε εδώ http://www.phorum.gr/viewtopic.php?f=51&t=141543)

[19]http://southernparnon.site50.net/karitsa/readings/black_new_year/

[20]εφημερίδες ΕΜΠΡΟΣ και Ελευθερία 28/12/1947

[21]Σπύρου Τριανταφύλλου:Οι αετοί της Μάνης,σελ 22

[22]του ίδιου,σελ 11-12

[23]εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ,17/4/48 και 18/4/48

[24]Ο Συμμοριτισμός στην Πελοπόννησο (απόσπασμα μπορείται να διαβάσετε εδώ http://www.phorum.gr/viewtopic.php?f=51&t=141543)

[25]εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ,25/5/1948

[26]Σπύρου Τριανταφύλλου:Οι αετοί της Μάνης,σελ 16-17

[27]του ίδιου,σελ 25-26 και 71

[28]του ίδιου,σελ 25-26 και 70

[29]του ίδιου,σελ 25-26 και 71

[30]του ίδιου,σελ 25-26 Υπαγόταν στον Γιάννη Παυλάκο

[31]του ίδιου,σελ 25-26 και 74 καθώς και δημοσίευμα της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ από το οποίο μαθαίνουμε πως η δύναμη της διλοχίας του Σταύρου Γερακάρη ανερχόταν σε 300 άντρες.

[32]Πρώτος ξάδελφος του συνονόματου ομαδάρχη Σταύρου Γερακάρη.

[33]εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ,24/8/1948.

[34]εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ,13/11/1948.

[35]Σταύρου Τριανταφύλλου:Οι αετοί της Μάνης,σελ 22 Εδώ δεν είναι σίγουρο το πότε έγιναν οι επιχειρήσεις στον Πάρνωνα καθώς ο συγγραφέας ναι μεν παρέθετε τα στρατιωτικά έγγραφα που ευχαριστούσαν τις ΕΑΟΚ για τη συνεισφορά τους,δεν υπήρχε όμως ακριβής αναφορά στην ημερομηνία.

[36]του ίδιου,σελ 91-92

[37]του ίδιου,σελ 22-23

[38]του ίδιου,σελ 53 και 62

http://themataistorias.pblogs.gr/2010/05/eaok-ethnikes-antikommoynistikes-omades-kynhgwn-h-katsarea-meros.html

Όποιος θέλει ας ρίξει μια ματιά στον σύνδεσμο διότι έχω ανανεώσει την ανάρτηση προσθέτοντας και άλλα στοιχεία.

Πέρασε άλλος ένας χρόνος και μπορώ να πω ότι έχω βρει ακόμη περισσότερα πράγματα...Κύριες πηγές μου,διάφορα αρχεία εφημερίδων,1-2 στρατιωτικά βιβλία που βρήκα στη βιβλιοθήκη του δήμου μου αλλά και του στρατοπέδου που υπηρετούσα στην Κύπρο ( η βιβλιοθήκη της ΕΛΔΥΚ είναι μακράν από τις καλύτερες που έχω βρεθεί ) και φυσικά τα βιβλία που βάζετε στο διαδίκτυο παιδιά.Τα θερμά μου συγχαρητήρια!!!

ποτε υπηρετησες στο κωλονησο Παυλο?
εγω το 1994
94β εσσο

Από τον Νοέμβριο του 2011 μέχρι τον Ιούλιο του 2012 ( 11Δ1 ΕΣΣΟ ).

Για τον χαρακτηρισμό κωλόνησο διαφωνώ αν και πρέπει να πω πως αυτή η κωλο'υ'γρασία χειμώνα - καλοκαίρι δεν παλέύεται με τίποτα!!!