Ο ΑΠΑΙΣΙΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ. ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ

ΡΗΓΑ ΔΙΟΝ. ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ
ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
ΕΛΛΑΔΑ - Μ. ΑΝΑΤΟΛΗ 1940- 1945
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ “ΕΣΤΙΑΣ,, I. Δ. ΚΟΛΛΑΡΟΥ & ΣΙΑΣ A. Ε.
Γύρω από τό Ιστορικό τής Υπηρεσίας 5-165

Ο ΑΠΑΙΣΙΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ.
ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ
"Οσοι γυρίσαμε τότε άπό τή Μέση ’Ανατολή, είχαμε τήν καλή τύχη νά δούμε για λίγες μέρες τήν ’Αθήνα χωρίς αντάρτες.
Στις 26 Σεπτεμβρίου είχε υπογράφει στήν ’Ιταλία ή συμφωνία τής Καζέρτας καί οί άρχηγοί τοϋ ΕΔΕΣ καί τοϋ ΕΑΑΣ είχαν δεχτεί νά ύπαχθοΰν τα άνταρτικά σώματα, μαζί μέ ο λες τις ελληνικές δυνάμεις, υπό τάς διαταγάς τοϋ ’Άγγλου στρατηγού Σκόμπι καί νά μείνουν εξω από τήν πρωτεύουσα.
'Ο στρατηγός Π. Σπηλιωτόπουλος είχε διοριστεί στρατιωτικός διοι¬κητής Αθηνών καί μέ τή βοήθεια τής χωροφυλακής, τής άστυνομίας πόλεων καί των εθνικών οργανώσεων, είχε κατορθώσει για τήν ώρα νά κρατήσει τήν τάξη. Στο μεταξύ έφτασαν στον Πειραιά τά πρώτα πο¬λεμικά μας καράβια. Τό ιστορικό μας Θωρηκτό Άβέρωφ πού μετέφερε τον πρωθυπουργό καί τά μέλη τής κυβερνήσεως, τό πλοήγησε πρός τό άγκυροβολιό του ο δικός μας πλοηγός ό Κώστας Μώρος. ’Έφτασαν καί στήν ’Αθήνα τά πρώτα μικρά κλιμάκια ελληνικού και αγγλικού στρατοϋ. Ειδικές βρεταννικές καί αμερικανικές υπηρεσίες προωθούσαν πρός τό έ- σωτερικό τής χώρας εφόδια καί τρόφιμα.
Έτσι μπόρεσε ό κόσμος νά νιώσει καί νά γιορτάσει τήν απελευθέρωση. Κι έμεϊς ζήσαμε μερικές από τις ωραιότερες στιγμές πού μπορεΐ κανείς ν’ άπολαύσει στή ζωή του. Χαρήκαμε δλο τό πρώτο μεγάλ.ο ξέσπασμα εν¬θουσιασμού μέσα στούς δρόμους τής ’Αθήνας καί τή θύελλα τών εκδη¬λώσεων πού μας έπνιγε. "Ημαστε αντικείμενα λατρείας.
Γνωστοί καί άγνωστοι άντρες καί γυναίκες μόλις έβλεπαν τά έλλη- νικά διακριτικά άαάνω στις κομψές εγγλέζικες στολές, μας αγκάλιαζαν, μας φιλούσαν, γελούσαν καί κλαίγανε, μας ρωτούσαν για τά παιδιά τους καί για τούς άντρες τους καί μάς καμάρωναν. Λεν ήμαστε άτομα, ήμαστε σύμ¬βολα. Αντιπροσωπεύαμε τήν ελληνική λεβεντιά καί όλα τά ξενιτεμένα πα¬λικάρια μας. Οί δικοί μας συγγενείς καί φίλοι είχανε γίνει ή σκιά μας. Κι έμεϊς δεν προφταίναμε νά πάρουμε καί νά δώσουμε χαρά, νά διηγηθοϋμε περιπέτειες καί πολεμικές Ιστορίες, κλείνοντας μέσα μας δλου τοΰ κόσμου τούς παλμούς πού γεννούσαν οί εξαίσιες εκείνες, ανεπανάληπτες στιγμές.
"Υστερα σιγά σιγά, δταν έκόπασε ό σάλος τών πρώτων αύτών συγκι-
νήτεων, άρχισε καί πάλι νά κυριαρχεί ή άνησυχία πού μέρα μέτή μέρα γι»όταν έντονώτερη.
Οί αυθόρμητες εκδηλώσεις δώσανε τή θέση τους σέ οργανωμένες διαδηλώσεις, πού πνίγανε την ατομική ψυχή μέσα στο ρεϋμα τής αγέλης κώ πού τά πηγαία αισθήματα είχαν εξουδετερωθεί άπό τυποποιημένα συνθήματα.
Φανατισμένα μπουλούκια γύριζαν μέσα στήν ’Αθήνα μέ σημαίες έλ- ληιικές, αγγλικές καί ρωσικές μέ σφυροδρέπανα, ουρλιάζοντας ΕΑΜ - ΕΑΜ, Κάπα Κάπα ’Έψιλον, κάτω ό Γκλύξμπουργκ, ζήτω ή Λαοκρατία, Έιλογές - ’Εκλογές.
Οί σημαίες καί τά συνθήματα ήταν ή τελετουργική έμφάνιση. Οί έκίογές ήταν ή βασική έπιδίωξη. ’Εκλογές τό ταχύτερο, όσο ήταν άκόμα όλ'κληρη ή Ελλάδα κάτω άπό τήν απειλή τών οπλοφόρων τοΰ ΕΛΑΣ. Παράδοση δηλαδή τοΰ άοπλου καί τρομοκρατουμένου ελληνικού πληθυ- σμιϋ ανυπεράσπιστου στον κομμουνισμό.
Τό ΕΑΜ είχε μία θαυμαστή οργάνωση. Ή πειθαρχία στις έντολές τή:ηγεσίας ήταν άπόλυτη. Ή μετάδοση τών εντολών καί ή έκτέλεσή τους γίν,νταν αστραπιαία. Καί ήτανε φανερό πώς πίσω άπό τις εντυπωσιακές εκδηλώσεις υπήρχε πλούτος. Οί άπειρες έντυπες προκηρύξεις, οί φωτεινές έπΐ'ραφές,; οί σημαιοστολισμοί, τά πανώ, ή μεταφορά χιλιάδων διαδηλω- τώ\ δε γίνονταν χωρίς άφθονο χρήμα. Τό χρήμα πού οί άγγλικές υπηρε¬τεί είχαν διαθέσει μέ τρόπο περίεργο καί άσυλλόγιστο στον αριστερισμό χ.αίτοΰ τώρα στρεφόταν έναντίον τους. Καί ή οικονομική αυτή δύναμη τοϋ EAVl, τοϋ έ'δινε τή δυνατότητα νά προπαγανδίζει μέ δλα τά μέσα τά έλκυ- στι:ά λαοκρατικά συνθήματά του πρός τις μάζες καί νά τις παρασύρει στο διαλιτικό του πρόγραμμα. Άπό κεΐ καί πέρα ήταν εύκολο νά οπλίσει τούς όποίούς του μέ τον έξαίρετο οπλισμό πού τοΰ είχαν παραχωρήσει οί Άγ¬γλο καί νά προσπαθήσει νά καταλάβει βίαια τήν έξουσία.
Άπό τό βιβλίο «The Greek Trilogy» τοΰ Άγγλου συνταγματάρχη καίίςιωματικοϋ πληροφοριών τοϋ Βρεταννικοϋ Επιτελείου W. Byford- .Γ011*3 (σελ. 121) θά μεταφράσω εδώ μία περικοπή πού αντιπροσωπεύει τις έντνιώσεις καί σκέψεις πολλών ’Άγγλων μέ θέσεις υπεύθυνες, πού έβλεπαν καθιρά τήν κατάσταση, άλλ’ άγνοοΰσαν τήν έκταση τής άγγλικής ευθύνης για ή δημιουργία της. Άναφέρεται στήν παρέλαση καί τήν υποδοχή τής όρειής ταξιαρχίας τοΰ Ρίμινι στις 10 Νοεμβρίου στήν Αθήνα :
«Ητανε μία συγκινητική εικόνα τονισμένη άπό αισθηματικές σκηνές, οταιόακονσμένες σύζυγοι και μητέρες, πού δεν ήξεραν αν οί στρατιώτες γιοΐ'.αί άντρες τους ητανε ζωντανοί ή πεθαμένοι, στο διάστημα τής μακράς σιωιής πού ακολούθησε τήν άναχώρησή τους από τήν 'Ελλάδα, όρμοΰσαν άνάμσα στις γραμμές γιά ν’ άγκαλ.ιάσονν τούς δικούς τους.
»ΊΙ διαφορά δμιος άνάμεσα στήν υποδοχή που εγινε ατά άγγλικά στρατεύματα, δταν έφτασαν και στήν ελληνική ορεινή ταξιαρχία, ητανε πολύ χτυπητή.
»Ένώ τό ΕΑΜ καί τό ΚΚΕ είχαν ξοδέψει σπάταλο χρήμα σέ διακο¬σμήσεις τών δρόμων, σέ σημαίες καί σέ επιγραφές για. νά καλοσωρίσουν τούς Βρεταννούς, δπως εγινε καί μέ τή δική τους κομματική επίδειξη Αρ¬γότερα— δίνοντας έτσι αφορμή σέ σκέψεις, άπό ποϋ άραγε νά είχαν λάβει τά αναγκαία χρήματα σ’ αυτή τήν ερειπωμένη καί πνιγμένη στη φτώχεια χώρα — αυτές οί οργανώσεις αγνόησαν τήν άφιξη τών ελληνικών μονά¬δαν . . . Οί 6 υπουργοί τον ΕΑΜ απούσιασαν επίσης άπό τήν έξέδρα τών επισήμων».
"Ητανε φανερό τό μίσος τών κομμουνιστών εναντίον όλων εκείνων πού αγωνίζονταν ένα καθιχρόν ελληνικό αγώνα, χωρίς νά άνήκουν στην παράταξή τους. Ό πειθαρχημένος στρατός ητανε γι’ αυτούς ένα σοβαρό εμπόδιο στα ανατρεπτικά τους σχέδια.
«Άπό ποΰ άραγε νά είχαν λάβει τά αναγκαία χρήματα» αναρωτιέται, βλέποντας τις σπάταλες επιδείξεις τοϋ ΕΑΜ, ό καλόπιστος Βρεταννός άξιωματικός.
Σ’ αυτό το θέμα έμεϊς οί "Ελληνες ήμαστε καλύτερα πληροφορημένοι. Μέ ρίψεις άπό αγγλικά άεροπλάνα, με καράβια καί υποβρύχια καί μέ ει¬δικούς απεσταλμένους, είχε διοχετευθεϊ ολόκληρος θησαυρός άπό χρυσές λίρες πρός τήν κομμουνιστική παράταξη, μαζί μέ τον οπλισμό καί τά α¬φθονα πυρομαχικά πού φτάνανε μέ τον ίδιο τρόπο.
Οί φίλοι μου τών άλλων οργανώσεων πληροφοριών καί μυστικού τύπου πού ξαναβρήκα στήν 'Ελλάδα δταν γύρισα, μέ πληροφόρησαν, δτι δχι μόνον ειχε διακοπεί κάθε ενίσχυσή τους άπό τούς "Αγγλους, άλλ’ δτι πολλές φορές οΐ έθνικόφρονες Έλληνες αντιμετώπιζαν πραγματικό διωγμό.
Στά χέρια πράκτορα τής αγγλικής υπηρεσίας «Φόρς Οΰάν Θρή Θρή» (Force 133, 'Τπηρεσία πού ειχε διαδεχτεί τήν Μ.0.4 καί διάφορες άλλες βρεταννικές μυστικές υπηρεσίες) βρήκαν οί Γερμανοί έναν κατάλογο 'Ελ¬λήνων, πού έπρεπε οπωσδήποτε νά δραπετεύσουν στη Μέση ’Ανατολή. ’Από τον κατάλογο είχαν διαγραφεΐ όλοι οί έθνικόφρονες καί είχαν διευ¬κολυνθεί νά φύγουν μόνον οί άριστεροί.
Άπό τον "Αλκή Δελμοϋζο, τον άρχηγό τοϋ «’Απόλλωνα», ακουσα την καταπληκτική του περιπέτεια, δταν πέρασε μέ άπόλυτη μυστικότητα τό Δεκέμβριο τοΰ 1943 άπό την 'Αγία Μαρίνα στη νότιο Εύβοια καί τη διέσχισε νύχτα ως τις άκτές τοϋ Αιγαίου γιά νά παραλάβει άσυρμάτους καί έκκρηκτικές υλες, πού τοΰ έστελνε ή F. 133 μέ καΐκι. Έκεΐ δμως τον συνέλαβαν οί άντάρτες τοϋ ΕΛΑΣ.
Τό μέρος δεν ήταν άνταρτοκρατοΰμενο. Οί έλασίτες είχανε πάει έκεΐ ειδικά γιά νά συλλάβουν τό Δελμοϋζο καί νά βάλουν στο χέρι τό συμμαχικό υλικό. Τόν πήραν μαζί τους 12 ώρες πορεία στα βουνά της βορείου Εύβοιας ποϋ ήτανε τά λιμέρια τους. Κατάλαβε πώς ή ζωή του κινδυνεύει. Έκεΐ δμως βρέθηκε ένας γνωστός του πολιτικός έπίτροπος πού ετυχε νά είναι δυσοφεστημένος μέ τό ΕΑΜ καί ήθελε νά δραπετεύσει στό εξωτερικό. Ό Δελμοΰζος ύποσχέθηκε νά τακτοποιήσει τό ταξίδι του άν κι εκείνος τόν γλίτωνε άπό τά χέρια τών ανταρτών καί τόν διευκόλυνε στ/jv άποστολή του. Ό έπίτροπος διατηρούσε τήν επιρροή του στους άντάρτες. Κι έτσι ό Δελιιοΰζος δχι μόνον ελευθερώθηκε, αλλά έσωσε καί τό ύλικό πού θά επεοτε στά χέρια τοϋ ΕΛΑΣ.
Ή άποψη τοϋ "Αλκή Δελμούζου (πού τή δημοσιεύω μέ τήν έγκρισή του) ήτανε πώς οί έλασίτες δέν θά μπορούσαν νά γνωρίζουν τόπο καί χρόνο άφίξεως τοϋ ύλικοϋ τής F. 133, παρά μόνον άν οί ίδιοι οί Άγ¬γλοι τούς είχαν ειδοποιήσει σχετικά. Καί δπως μοϋ είπε, μέ το διπλό αυτό παιχνίδι θά πετύχαιναν τρεις σκοπούς : Πρώτον, θά στε¬ρούσαν τό ύλικό άπό τήν έθνική παράταξη, εφοδιάζοντας συγχρόνως τούς αριστερούς πού υποστήριζαν. Δεύτερον, θά εξουδετέρωναν τόν άρχηγό τοϋ «Απόλλωνα» δημιουργώντας σοβαρή κρίση σέ μιά μεγάλη έθνική οργά¬νωση. Καί τρίτον, θά πετύχαιναν νά άποδοθοΰν τά πάντα σέ πρωτοβου¬λία τοϋ ΕΛΑΣ καί κανείς δέν θά ζητούσε ποτέ ευθύνες άπό τήν F. 133.
Προσπαθώντας νά εξετάσω αντικειμενικά τό κοινωνικό πρόβλημα τής εποχής εκείνης, έ'χω ττεισθεϊ δτι τό μεγαλύτερο μέρος τών φανατικών ο¬παδών τοΰ ΕΑΜ καί τών ανταρτών τοϋ ΕΛΑΣ δεν ήτανε ουτε κομμουνι- τταί ουτε καθάρματα. Ήταν αφελείς ή αγράμματοι πατριώτες πού ξε¬κίνησαν μέ τον πόθο νά χτυπήσουν τόν καταχτητή. Μέσα δμως στις άρι- ττερες οργανώσεις ρούφηξαν καί άφομοίωσαν τη συστηματική καθοδήγη- τη πού είχε έφαρμόσει ή κομμουνιστική ηγεσία, ξεκινώντας συνήθως άπό δημοκρατικά κηρύγματα καί πού τούς διαπότισε σιγά σιγά σέ τέτοιο ση- ιεΐο, ώστε νά ξεχάσουν τόν αρχικό τους σκοπό, νά μισήσουν τ’ άδέροια τους καί νά γίνουν συνεργοί στό έγκλημα εναντίον τοϋ τόπου τους καί τών τυμπατριωτών τους. ’Αλλά δέν έπίστευαν δτι μάχονται γιά νά καταδυνα- Γτέψουν τη μεγάλη πλειοψηφία τοΰ ελληνικού λαοΰ, ουτε δτι εξυπηρετούν ^ένα συμφέροντα εις βάρος τών ελληνικών. ’Αντίθετα πίστευαν πώς μά¬χονται γιά την λαϊκή ελευθερία, γιά τη δημοκρατία καί γιά την Ιξουδε- :έρωση τών υπολειμμάτων τοϋ φασισμού.
11 ολλοί μάλιστα άπό αυτούς δέν θά είχαν πάρει ποτέ τό όπλο στό χέρι, :ν δέν είχαν καταδιωχτεί άπό οργανώσεις τής άχρας δεξιάς πού δημιουρ- •ήθηκαν άπό τό φόβο τοϋ κομμουνισμοΰ καί έκαναν κατάχρηση τής δύ-